Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από το μέγεθος, τον αριθμό των λίθων και τη σύστασή τους. Σε λίθους πάνω από 2 εκατοστά συνιστάται η διαδερμική νεφρολιθοτριψία, ενώ μικρότεροι λίθοι μπορούν ανάλογα με τη σύστασή τους να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή, με εξωσωματική λιθοτριψία ή με εύκαμπτη ουρητηροσκόπηση.

Εξωσωματική λιθοτριψία

Κατά την εξωσωματική λιθοτριψία, ο ασθενής τοποθετείται στο λιθοτρίπτη και με τη βοήθεια υπερήχων ή ακτινοσκόπησης γίνεται ο εντοπισμός του λίθου και μετά ακολουθεί ο κατακερματισμός του λίθου με ωστικά κύματα. Η μέθοδος αυτή είναι ελάχιστα επεμβατική, αλλά η επιτυχία της εξαρτάται από τους ακόλουθους παράγοντες:

• σωματότυπος του ασθενούς (π.χ. παχυσαρκία)
• μέγεθος και θέση του λίθου
• σύσταση και σκληρότητα του λίθου

Υπό κυρίως γενική αναισθησία ένα λεπτό ενδοσκόπιο προωθείται διαμέσου της ουρήθρας, της ουροδόχου κύστεως και του ουρητήρα στο νεφρό, το οποίο σε σύγκριση με το άκαμπτο ουρητηροσκόπιο μπορεί να φτάσει σε όλους τους κάλυκες του νεφρού. Μετά τον εντοπισμό του λίθου γίνεται κατακερματισμός του λίθου με ίνες laser και η αφαίρεση των συγκριμάτων με καλάθια σύλληψης. Συνιστάται ιδιαίτερα στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• λίθος του κάτω πόλου του νεφρού που το μέγεθός του δεν υπερβαίνει τα 1.5 εκ.
• πολλαπλούς μικρούς λίθους των καλύκων με διάμετρο μικρότερη από 1.5 εκ. που διαφορετικά θα απαιτούσαν πολλαπλές συνεδρίες εξωσωματικής λιθοτριψίας
• λίθο της νεφρικής πυέλου που το μέγεθός του δεν υπερβαίνει τα 2 εκ.
• μετά από αποτυχημένη εξωσωματική λιθοτριψία

Η νεφρολιθοτριψία με εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο απαιτεί γενική αναισθησία και ο ασθενής μπορεί να εξέλθει από το νοσοκομείο την ίδια ημέρα. Τέλος, έχει πολύ καλύτερα ποσοστά επιτυχίας σε σχέση με την εξωσωματική λιθοτριψία.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο ουρολογικό πρόβλημα, γιατί εκτός από τον κολικό μπορεί να προκαλέσει βλάβες τόσο στον νεφρό όσο και να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς. Τέτοιες επιπλοκές είναι η σηψαιμία και η οξεία ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από το μέγεθος, τον αριθμό των λίθων και τη σύστασή τους. Λίθοι μεγέθους έως 5 χιλιοστά αποβάλλονται σε μεγάλο ποσοστό αυτόματα. Επιπρόσθετα, ανάλογα με τη σύσταση του λίθου είναι δυνατή η χορήγηση από του στόματος αγωγής αποσκοπώντας στη διάλυση λίθων κυρίως από ουρικό οξύ.

Εκτός από τη συντηρητική παρακολούθηση και τη φαρμακευτική αγωγή, οι λίθοι του ουρητήρος μπορούν να αντιμετωπιστούν ανάλογα με τη θέση τους με την εξωσωματική λιθοτριψία και την ουρητηρολιθοτριψία.

Εξωσωματική λιθοτριψία

Κατά την εξωσωματική λιθοτριψία, ο ασθενής τοποθετείται στο λιθοτρίπτη και με τη βοήθεια υπερήχων ή ακτινοσκόπησης γίνεται ο εντοπισμός του λίθου και μετά ακολουθεί ο κατακερματισμός του λίθου με ωστικά κύματα. Η μέθοδος αυτή είναι ελάχιστα επεμβατική, αλλά η επιτυχία της εξαρτάται από τους ακόλουθους παράγοντες:

• σωματότυπος του ασθενούς (π.χ. παχυσαρκία)
• μέγεθος και θέση του λίθου
• σύσταση και σκληρότητα του λίθου

Αποτελεί τη θεραπεία εκλογής για λίθους που έχει αποτύχει η εξωσωματική λιθοτριψία ή η συντηρητική αγωγή. Κατά αυτήν ένα λεπτό ενδοσκόπιο (εύκαμπτο ή ημιάκαμπτο ουρητηροσκόπιο) προωθείται διαμέσου της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστεως στον ουρητήρα. Μετά τον εντοπισμό του λίθου ακολουθεί ο κατακερματισμός του με τη βοήθεια συσκευής laser ή υπερήχων. Η αφαίρεση των συγκριμάτων γίνεται με τη βοήθεια ειδικού ενδοσκοπικού καλαθιού. Εφόσον κριθεί απαραίτητο, τοποθετείται ένας λεπτός αυτοσυγκρατούμενος καθετήρας (pigtail) στον ουρητήρα.

Ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο το απόγευμα της ιδίας ή το πρωί της επόμενης ημέρας και μπορεί σε δύο με τρεις ημέρες να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες. Μετά από δύο με τρεις εβδομάδες γίνεται η αφαίρεση του pigtail υπό τοπική αναισθησία. Ο ασθενής θα πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή ουρολογικό έλεγχο λόγω των συχνών υποτροπών.